احساس مثبتی که هر کودک می‌تواند نسبت به خود داشته باشد، یکی از زیباترین هدایای والدین به فرزندان در تمام طول زندگی است. تمام کارهایی که انجام می‌دهید یا نمی‌دهید، حرف‌هایی که می‌زنید یا نمی‌زنید، احساساتی که بیان می‌کنید یا نمی‌کنید بر افزایش اعتماد به نفس کودکان تأثیر گذار است. برای آنکه بتوانید اعتماد به نفس فرزندانتان را بالا ببرید، یک سری بایدونبایدهای اساسی وجود دارد که در این مقاله آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
افزایش اعتماد به نفس کودکان
اعتماد به نفس به معنی احساسی است که هر فرد نسبت به خودش دارد. عوامل زیادی وجود دارد که می‌تواند بر اعتماد به نفس کودکان تأثیر بگذارد. عواملی مانند رسانه‌های اجتماعی، مشکلات خانوادگی، امتحانات، زورگویی‌ها، تجربیات سخت و استرس‌زا و … همه از عواملی هستند که در کاهش یا افزایش اعتماد به نفس کودکان نقش دارند.
پدر و مادر به عنوان ابر قهرمانان کودک نقش بسزایی در افزایش اعتماد به نفس آن‌ها دارند. رشد اعتماد به نفس به کودک کمک می‌کند تا از ارزش‌ها و شایستگی‌های خود آگاه شده و در مواجه با سختی‌ها و فراز و نشیب‌های زندگی احساس عجز و ناتوانی نکند.
علائم کمبود اعتماد به نفس در کودکان
- در هنگام بازی یا انجام کاری خیلی سریع ناامید شده و تسلیم می‌شوند.
- تصویر منفی از خود دارند.
- با بهانه‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی فاصله گرفته و گوشه‌گیری را ترجیح می‌دهند.
- به دلیل ترس از شکست، بدون تلاش از انجام کاری اجتناب می‌کنند.
- علاقه به فعالیت‌های روزمره را از دست می‌دهند.
- حالاتی چون غم و اندوه، عصبانیت، گریه، ناامیدی و سکوت را از خود بروز می‌دهند.
- از خود انتقاد می‌کنند عباراتی چون:”من هیچ‌وقت درست کار نمی‌کنم” یا “همه‌چیز تقصیر من است” یا ” همه از من بهتر و باهوش‌تر هستند” را بکار می‌برند.
- نسبت به دیگران بیش‌ازحد نگران و حساس هستند.
- از انتقاد دیگران بدشان می‌آید.
- در خانه بیش‌ازحد کمک می‌کنند یا هرگز کمک نمی‌کنند.
- به دستاوردهای خود نمی‌بالند.
در ادامه نگاهی خواهیم داشت به چندین مورد از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین نکات افزایش اعتماد به نفس کودکان:
همچنین بخوانید : آموزش رفتار با کودکان
1- به کودکان قدرت انتخاب بدهید:
فرصت انتخاب و تصمیم‌گیری برای کودکان یکی از اصلی‌ترین نکات در افزایش اعتماد به نفس آن‌هاست. این موضوع به آن‌ها کمک می‌کند که احساس قدرت کنند.
آموزش تصمیم‌گیری را از سطوح ابتدایی شروع کرده و به‌تدریج آن را گسترش دهید. برای مثال از کودک بخواهید که منوی صبحانه را از میان تخم‌مرغ و مربا انتخاب کند. انتخاب‌های ساده در سنین خردسالی، قدرت تصمیم‌گیری کودک را به‌مرور زمان تقویت خواهد کرد و بدین ترتیب کودک می‌تواند در بزرگ‌سالی، با اعتماد به نفس بالا در مورد مسائل پیچیده تصمیم‌گیری کند.
2- خودتان را کنار بکشید
والدینی که تمام کارهای کودکان را خودشان انجام می‌دهند و در مسائل شخصی آن‌ها دخالت کرده و آن‌ها را نیز رفع‌ورجوع می‌کنند، به‌هیچ‌عنوان به نفع کودکشان عمل نمی‌کنند.
شما باید صبور باشید و اجازه دهید که کودک بسیاری از کارهایش را خودش انجام دهد. برای مثال پوشاندن لباس به تن یک کودک خردسال (پیش از سن مدرسه) توسط والدین، بسیار آسان‌تر و سریع‌تر و راه‌تر است اما بهتر است خود را کنار کشیده و فرصت یادگیری مهارت‌های جدید را به فرزندتان بدهید.
هر چه کودکان در دوران خردسالی و به تناسب سن خود با چالش‌های بیشتری روبرو شوند، در بزرگ‌سالی شخصیت قوی‌تری خواهند داشت.
همچنین بخوانید : 5 مورد از عادات بد کودکان و بررسی آن ها
3- برای کودک شفاف‌سازی کنید که هیچ‌کس کامل و فوق‌العاده نیست
کودکان به‌ویژه آن‌هایی که در سنین مدرسه هستند، به دلیل تلاش برای رقابت با دوستان خود همواره دچار استرس و اضطراب می‌شوند. درواقع آن‌ها به دنبال راهی هستند که ثابت کنند نسبت به هم سن و سالان خود دارای ویژگی‌های خاص و برتری‌های مختلف هستند. در این شرایط شما به عنوان والدینی خردمند، باید فرزندان خود را آگاه سازید که هیچ فردی در این دنیا فوق‌العاده و بدون نقص نیست و هیچ‌کس نیز از کودکان انتظار بی‌نقص بودن را ندارد.
نحوه برخورد شما با کودک هنگام ارتکاب خطا، تعین کننده رویکرد آن‌ها در آینده و سطح اعتماد به نفسشان خواهد بود؛ بنابراین در هنگام مواجه با اشتباهات و خطاهای کودک به‌گونه‌ای رفتار نکنید که احساس کند به خاطر اشتباه و خطایی که مرتکب شده است، ارزش او نادیده گرفته‌شده است.
4- بی‌دلیل کودکان را تحسین و تمجید نکنید
جالب است بدانید کودکان استاد شناسایی و کشف تحسین‌های عاری از صداقت و ریاکارانه هستند. درواقع تنها بر اساس موقعیتی خاص و یا برای آنکه فرزندتان را در خصوص موضوع ویژه‌ای قانع سازید، اقدام به تعریف و تمجیدهای بی‌مورد نکنید. ایجاد اعتماد به نفس کاذب در کودکان همچون تلاش برای تشکیل حبابی از جنس کف است که به‌زودی در آینده‌ای نزدیک خواهد ترکید.
برای مثال فرض کنید که فرزندتان یک نقاشی زیبا کشیده است. به‌جای استفاده از جملاتی نظیر:” وای این نقاشی عالی است. تو بهترین هنرمند در تمام دنیا هستی.” ، برای تحسین کودک واکنشی واقعی‌تر نشان دهید؛ مانند: “ آفرین که توانسته‌ای تمام اعضای خانواده را با جزئیات نقاشی کنی.” یا “ رنگ‌بندی‌هایت را دوست دارم. من به تو افتخار می‌کنم.”
همچنین بخوانید : دانستنی های مهم در مورد تغذیه کودکان
5- از کودک خود بخواهید در کارهای خانه به شما کمک کند
شاید تعجب کنید که این مورد چه ارتباطی با افزایش اعتماد به نفس کودکان دارد.
کمک گرفتن از کودکان برای مشارکت در کارهای خانه (با توجه به تناسب فعالیت موردنظر با سن و توانایی‌های کودک) مانند چیدن میز صبحانه یا جمع‌کردن آن و جدا کردن لباس‌های کثیف و انتقال آن به ماشین لباسشویی، احساسی از شایستگی را در آن‌ها به وجود می‌آورد. این حس شایسته بودن، در ارتباط مستقیم با مهارت‌های حل مسئله و افزایش اعتماد به نفس در کودکان است.
6- فرزندانتان را با دیگران مقایسه نکنید
مقایسه کودکان با یکدیگر، هرچقدر هم که ازنظر شما درست و به‌حق باشد، نتیجه‌ای جز تخریب اعتماد به نفس آن‌ها و پرورش فرزندانی با ویژگی‌های شخصیتی ضعیف نخواهد داشت. بجای چنین کاری، استعدادها و ماهیت وجودی هرکدام از فرزندانتان را شناسایی و به آن‌ها بها بدهید.
7- با کودکان وقت‌گذرانی کنید
یکی دیگر از روش‌های ساده و درعین‌حال بسیار مهم که می‌تواند در افزایش اعتماد به نفس کودکان مؤثر باشد، وقت‌گذرانی والدین با فرزندان است. فرقی ندارد که برای صرف یک وعده غذایی و یا چند دور دوچرخه‌سواری کنار یکدیگر باشید، از زمان باهم بودن حداکثر استفاده را ببرید. ایجاد رابطه‌ای قوی با فرزند، تضمین‌کننده اعتماد به نفس او در تمامی مراحل زندگی خواهد بود.
