حق بازی به عنوان یکی از اساسی ترین نکات برای سلامتی کودکان محسوب می‌شود که حتی سازمان ملل متحد نیز آن را به عنوان یک حق جهانی برای کودکان تبیین کرده است. بازی های فکری یکی از مهم‌ترین شیوه های یادگیری کودکان خردسال و دبستانی است. بازی های فکری کودکان باعث می‌شوند قدرت یادگیری در سنین کودکی تقویت‌شده و کودک را قادر می‌سازد هوش و ذهن خود را توسعه دهد. بازی های فکری، اساساً بر روی موفقیت کودکان در کلاس‌های درس، تعاملات اجتماعی، نحوه برخورد با هنجارها و آغاز تفکر علمی کودکان تأثیر گذارند و باعث تقویت هوش هیجانی، خلاقیت و استدلال های فکری در کودکان می‌شوند.
بازی فکری چیست؟
بازی های فکری، بازی‌هایی هستند که نیاز به اطلاعات معنی‌دار و تلاش شناختی دارند. بازی های فکری کودکان تا حد زیادی بر اساس یک دانش عمیق و گسترده طراحی‌شده‌اند. این بازی‌ها در انواع مختلفی وجود دارند و قابلیت بازی به صورت فردی، دوبه‌دو و تیمی را دارا هستند.
یک بازی فکری خوب برای کودکان چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
- باید سرگرم‌کننده و لذت‌بخش باشد
- اهداف تعیین‌شده داشته باشد
- خودجوش و به صورت داوطلبانه باشد
- مشارکت فعال کودکان را در برگیرد
- عنصری از یک قصه یا افسانه را شامل شود
مزیت‌های بازی های فکری کودکان
بازی های فکری کودکان باعث ایجاد فضایی جذاب، لذت‌بخش و جنب‌وجوش برای پرورش ابتکار، روح خلاق و استادانه کودکان می‌شوند. احساسات شاد کودک، عامل مهمی در ایجاد سلامت و رشد فکری آن‌ها است. بازی های فکری می‌توانند خلق‌وخوی دلیرانه را در کودکان ایجاد کنند و به عنوان ابزار فعالی برای رشد فکری کودکان باشند.
بازی فکری مناسب به شکل‌گیری پاسخ سریع و توانایی داوری کودکان کمک می‌کند؛ زیرا کودکان در بازی های فکری نیاز به ارائه پاسخ و قضاوت دارند و در این نوع بازی‌ها پاسخ ها و قضاوت ها کاملاً دراماتیک و پر جنب و جوش است. ازآنجایی‌که ناخود آگاه کودکان توانایی ارائه پاسخ سریع را دارد، بازی های فکری برای رشد ذهن و تقویت هوش کودکان بسیار مفید است.
همچنین بخوانید : آموزش رفتار با کودکان
این بازی برای تقویت تخیل و تصویرسازی کودکان بسیار مفید هستند. بعضی از بازی های فکری کودکان توانایی گسترش تصورات کودک را دارند و در آن بچه‌ها می‌توانند چگونگی پیروز شدن یا چرایی باخت را تجسم کنند. بازی های فکری برای پرورش و علاقه مند کردن کودکان به فعالیت‌های فیزیکی و فکری است که باعث الهام بخشی به آرزو های آن‌ها برای کسب دانش می‌شود.
بازی های فکری کودکان انواع مختلفی دارند که هرکدام از آن‌ها بخش‌های مختلفی از مغز را هنگام بازی کردن درگیر می‌کنند. در ادامه به معرفی برخی از بهترین بازی های فکری کودکان می‌پردازیم:
انواع بازی های فکری کودکان
1- کاردستی‌ها
کاردستی درواقع هنر هماهنگی بین ذهن و دست است. بازی‌هایی مثل اوریگامی در این دسته جای می‌گیرند.
این بازی ژاپنی که قدمتی هزارساله دارد تنها با تا زدن کاغذ انجام می‌شود؛ اما تمام نواحی مغز را فعال می‌کند.
2- بازی های رومیزی
محبوبیت این بازی‌ها در دنیا آن‌قدر زیاد است که روزی را به عنوان روز جهانی بازی های رومیزی نام‌گذاری کرده‌اند. این بازی‌ها معمولاً به صورت گروهی هستند و بازیکنان را تشویق می‌کنند تا از خلاقیت خود برای حل مسائل استفاده کنند. ازجمله بازی های معروف رومیزی می‌توان به شطرنج، فکر برتر و اتللو اشاره کرد.
همچنین بخوانید : دانستنی های مهم در مورد تغذیه کودکان
3- بازی های ساختنی – چیدنی
در این نوع بازی های فکری، بازیکنان باید از خلاقیت و تمرکز خود برای تکمیل یک پازل یا ساخت یک سازه مثل خانه استفاده کنند. بازی برج هیجان (Jenga) و لگو (Lego) از بازی های فکری کودکان هستند که با ساختار چیدنی – ساختنی طراحی‌شده‌اند.
4- بازی تست حرکتی
شاید با بازی اعصاب سنج آشنا باشید همان بازی که باید بدون برخورد یک حلقه به یک سیم، مسیر پرپیچ‌وخم را پشت سر بگذارید. این نوع بازی‌ها برای افزایش تمرکز و هماهنگی بین دست و چشم فوق‌العاده‌اند.
5- بازی های مشاغل
کودکان عاشق تجربه کردن شغل‌های مختلف‌اند. در این سبک بازی‌ها مجموعه‌ای از ابزارهای مشاغلی مثل پزشکی، آتش‌نشانی و… به شکل کودکانه‌ای طراحی و ساخته‌شده‌اند تا کودکان در فضایی امن به تجربه کار با وسایل شغل موردعلاقه‌شان بپردازند.
همچنین بخوانید : آموزش افزایش اعتماد به نفس کودکان
در ادامه سه تا از پرطرفدارترین بازی های فکری کودکان را بررسی می‌کنیم.
بازی نوستالژی فکر برتر برای افزایش هوش
بازی فکر برتر یک بازی کلاسیک و محبوب در میان بزرگ‌سالان و کودکان است. یادگیری این بازی بسیار ساده می‌باشد؛ حریف 5 مهره رنگی را به ترتیبی دلخواه پشت یک دیواره مخصوص پنهان می‌کند و شما باید در 12 مرحله بتوانید چینش دقیق مهره‌ها را حدس بزنید.
پس از هر بار حدس زدن، حریفتان به‌وسیله مهره‌های سفید و سیاه شما را راهنمایی می‌کند. رنگ سیاه یعنی مهره‌ای که حدس زده‌اید، در پشت دیوار وجود ندارد و باید رنگ‌های دیگری را امتحان کنید؛ رنگ سفید هم یعنی مهره‌ای که حدس زدید در پشت دیوار وجود دارد اما جایش باید تغییر کند.
فکر برتر یک بازی استراتژیک است که برای افزایش قدرت تحلیل و ذهن‌خوانی بسیار مناسب است.
بازی راز عمو پولدار برای آموزش درآمدزایی
رابرت کیوساکی کارآفرین آمریکایی-ژاپنی و نویسنده کتاب پرفروش پدر پولدار، پدر فقیر، طراح این بازی است.
او اعتقاد دارد بیشتر مردم برای این فقیرند که آموزش‌های لازم برای مدیریت پول را ندیده‌اند و بجای اینکه با پولشان بازی های سودآور بکنند، این پول است که آن‌ها را بازی می‌دهد.
کیوساکی می‌گوید: «بعد سال‌ها نوشتن و برگزاری کلاس‌های آموزشی، به این نتیجه رسیدم که بهترین شیوه یادگیری، تمرین و تکرار است. پس به فکر افتادم که یک بازی طراحی کنم که بتواند در کنار سرگرمی، اصول حسابداری شخصی و سرمایه‌گذاری را به افراد بیاموزد.»
این بازی نه‌تنها پول اضافه‌ای از جیبتان خارج نمی‌کند بلکه می‌تواند اصول حفظ پول و افزایش سرمایه را به فرزندانتان و حتی خود شما آموزش دهد.
بازی برج هیجان (Jenga)
جنگا یکی از معروف‌ترین و محبوب‌ترین بازی های فکری کودکان در سطح جهان است.
در این بازی شما باید با بلوک‌های چوبی یک برج 18 طبقه بسازید. هر طبقه از سه بلوک تشکیل شده است و می‌بایست آن‌ها را به صورت یک ردیف افقی و یک ردیف عمودی بچینید. شخصی که برج را می‌چیند شروع‌کننده بازی خواهد بود. هر بازیکن در هر نوبت فقط می‌تواند یک بلوک را خارج کند به شرطی که: 1- تنها از یک دستش استفاده کند؛ 2- بلوک انتخاب‌شده جزء دو ردیف بالای برج نباشد.
هر بازیکنی که باعث ریزش برج شود بازی را باخته و باید برج را دوباره بچیند.
این بازی های فکری می‌توانند هیجان زیادی را به جمع خانواده و دوستانتان هدیه کنند و باعث تقویت مهارت‌های فیزیکی، ذهنی و تمرکز کودکان و سایر افراد خانواده شوند.
